Mededelingsplicht
Indien men een verzekering wil afsluiten, stuurt de verzekeraar vaak een lijst met vragen die de verzekeringnemer moet invullen: de zogenoemde vragenlijst. Hierna stuurt de verzekeringnemer deze ingevulde vragenlijst terug. In de literatuur wordt deze handeling beschouwd als een aanbod, waarna de verzekeraar dit aanbod kan aanvaarden of weigeren.
Bij het nemen van een verzekering, moet men voor het sluiten van de overeenkomst eerst aan de mededelingsplicht als bedoeld in artikel 7:928 BW voldoen. Dit houdt kortgezegd in dat de verzekeringnemer alle feiten en omstandigheden aan de verzekeraar moet mededelen die relevant zijn voor de verzekeraar voor het oordeel of en onder welke voorwaarden hij een verzekeringsovereenkomst afsluit. Dit klinkt simpel, maar schijn bedriegt. Wat houdt deze plicht exact in?
De mededelingsplicht kan in vier vereisten worden ingedeeld:
- Kennisvereiste
- Kenbaarheidsvereiste
- Relevantievereiste
- Verschoonbaarheidsvereiste
Kennisvereiste
De mededelingsplicht voor de verzekeringnemer is ten aanzien van het kennisvereiste allereerst beperkt tot hetgeen hij kent of behoort te kennen. Kent de verzekeringnemer de feiten niet en behoort hij ze niet te kennen, dan kan hij of zij deze uiteraard niet mededelen. Het deel ‘’ behoren te kennen’’ wordt getoetst naar de nrom van de behoorlijke en zorgvuldige verzekeringnemer.
Kenbaarheidsvereiste
De mededelingsplicht is daarnaast beperkt tot de feiten waarvan de verzekeringnemer weet, of waarvan hij behoort te begrijpen, dat zij voor de verzekeraar van belang zijn of kunnen zijn. Dit is in beginsel beperkt tot feiten of omstandigheden waarnaar de verzekeraar in de vragenlijst vraagt. Indien duidelijk is bij de verzekeringnemer dat de verzekeraar een afwijkend acceptatiebeleid voert, dient de verzekeringnemer ook feiten mede te delen die daaromtrent relevant zijn. Immers, vraagt de verzekeraar naar bepaalde feiten of omstandigheden, dan weet de verzekeringnemer dat deze gegevens belangrijk zijn voor de verzekeraar.
Relevantievereiste
Dit vereiste vloeit voort uit het Hotel Wilhelmina arrest. Het gaat slechts om feiten waarvan de beslissing van de verzekeraar afhangt of kan afhangen. Ook hier wordt een redelijk handelend verzekeraar als uitgangspunt genomen. Dit geldt, tenzij het duidelijk is voor de verzekeringnemer ten tijde van het sluiten van de overeenkomst dat de verzekeraar een afwijkend acceptatiebeleid voert. De verzekeraar moet dit bewijzen.
Verschoonbaarheidsvereiste
Het laatste vereiste betreft een zorgplicht voor de verzekeraar: de verzekeraar dient de uiterste zorg te betrachten om te voorkomen dat hij een verzekeringsovereenkomst sluit onder onjuiste voorstellingen.
Wanneer er niet wordt nagekomen aan de mededelingsplicht dan komt men aan bij de gevolgen. Een schending leidt niet gelijk tot geen uitkering of de ontbinding van de gehele verzekeringsovereenkomst. De gevolgen zijn afhankelijk van de samenhang en de verhouding tussen het geschonden vereiste en het eventuele gevolg. De verzekeringsovereenkomst kan slechts worden opgezegd of ontbonden als de verzekeraar bij kennis van de ware stand van zaken de overeenkomst niet gesloten zou hebben of indien er sprake is van opzet of misleiding. Zou de verzekeraar de overeenkomst voor andere voorwaarden, zoals een hogere premie of lager verzekerde som, hebben gesloten, dan wordt de uitkering verminderd naar rato van de andere voorwaarde.
Medewerkingsplicht
De medewerkingsplicht is neergelegd in artikel 7:941 BW. Bij de verwezenlijking van het risico moet de verzekeringnemer alle inlichtingen en stukken verschaffen aan de verzekeraar die de verzekeraar nodig heeft om de uitkeringsplicht te beoordelen. Doet de verzekeringnemer dit niet, dan is hij gehouden om de schade te vergoeden die de verzekeraar leidt ex. Het recht op de uitkering vervalt echter indien de verzekeringnemer of uitkering gerechtigde onjuiste informatie heeft verstrekt met het doel de verzekeraar te misleiden. Hier geldt ook dat er rekening moet worden gehouden met de verhouding tussen de geschonden verplichting en het gevolg ervan.
